Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana
gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki deprem, 11 ilde büyük yıkıma yol açtı.

Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana,
Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ’da binlerce can kaybına
neden olan depremlerin ardından en büyük korku ise salgın hastalıklar…

Özellikle tuvalet sorunu, bu hastalıkları tetikleyebilir.

“Tehlike bizi bekliyor”

Prof. Dr. Faruk Aydın, oluşabilecek sağlık sorunlarına
değinerek, bazı uyarılarda bulundu.

Bölgede yaşayan afetzedelerin zorlu yaşam koşullarının,
çeşitli enfeksiyonlara da zemin oluşturduğunu ifade eden Aydın, “Öncelikle afete
uğrayan insanların travma nedenli sağlık sorunlarına hızlı iştirak edebilen
mikrobiyal ajanlar karşımıza çıkarken sırasıyla beslenme bozukluğu, hijyen
koşullarının yetersizliği, toplu ve çok yakın temas, çeşitli araç ve gereçlerin
toplu kullanılması gibi bazı tehlikeler bizi beklemektedir.” dedi.

En sık solunum yolu enfeksiyonları görülüyor

Afet sırasında yaralanan bireylerin tetanos, gazlı kangren,
yara enfeksiyonları ve aspirasyon pnömonisi riski bulunduğunu dile getiren Aydın,
şöyle devam etti:

Bu enfeksiyonların önlenebilmesi için öncelikle yaraların uygun şekilde antisepsisi önem arz etmektedir. Aynı zamanda ilgili bireylerin en yakın sağlık kuruluşunda tetanos aşısı olması gerekmektedir. Çünkü sanılanın aksine her yaş grubundan insanın tetanos aşısı yaptırmaya ihtiyacı vardır. Çadır kent ve konteyner alanları gibi afetzedelerin bir arada yaşadığı ortamlar solunum yolu hastalıklarına karşı risk oluşturmaktadır. Çalışmalar göstermektedir ki afetlerden sonra en sık solunum yolu enfeksiyonlarına ilişkin salgınlar görülmektedir.

“Maske kullanın” önerisi

Bu süreçte solunum yolu hastalıklarının önüne geçmek için
maske kullanımına da dikkat çeken Aydın, şunları söyledi:

Solunum yolu etkenleri damlacıklar ve hava yoluyla bulaşmakta olup, maske kullanımı bu etkenlerin bulaşını önlemektedir. Bu nedenle bölgede yaşayan afetzedelerin özellikle bir arada bulundukları ortamlarda maske kullanması önemlidir. Ayrıca bölgede hizmet veren sağlık personelinin kendisini, hastaları ve diğer çalışma arkadaşlarını koruması adına maske kullanması önerilmektedir.

Enfekte tehlikesi

Solunum yolu enfeksiyonlarında salgın oluşturmasından endişe ettiğimiz etkenlerin başında Influenza, Respiratuar Sinsityal Virus ve SARS-CoV-2 gelmektedir. Bu virüslere ek olarak kızamık virüsü hava yolu ile yayılan çok bulaşıcı bir virüstür. Hasta kişinin etrafındaki her yaş grubundan her 9 kişiden 10’u eğer bağışık değiller ise enfekte olur. Bu nedenle çocukluk çağında kızamık aşısının yapılması çok önemlidir. Aynı zamanda, bir solunum yolu enfeksiyonu olan tüberkülozun sinsi bir şekilde başlayarak afet sonrasında ilerleyen dönemde karşımıza çıkabileceğini öngörüyoruz.

‘Sahra tuvaletleri kurulsun’

Özellikle kişilerin en acil ihtiyaçlarından birinin tuvalet
olduğunu ve hijyen açısından sahra tuvalet önerisinde bulunan Aydın, şu ifadeleri kullandı:

Bu amaçla hijyen açısından yeterli tuvaletler bölgeye kurulana kadar, akut dönemde ihtiyacı giderebilecek ‘sahra tuvaletleri’ kurulmasını önerebiliriz. Uygun alanlara 25 cm eninde 75 cm derinliğinde hendeklerin açılması ve iki ucuna tahtalar yerleştirilmesi yeterli olacaktır. İhtiyacını gideren kişiler hendek içine toprak atarak alanın kapatılmasını sağlayabilir. Bu şekilde dışkı aracılığı ile bulaşan enfeksiyonların önüne geçmek mümkün olur. Çünkü ilerleyen dönemde de su ve gıda kaynaklı enfeksiyonlar beklemekteyiz. Dışkı ile kirlenen ellerin bir şekilde ağza götürülmesi ile kolera, norovirus ve rotavirus olmak üzere birçok ölümcül olabilen bakteriyel ve viral enfeksiyonlar oluşabilmektedir.

ORS nasıl hazırlanır?

Kolera tüm yaştan bireyleri etkileyebilmekte şiddetli dehidrasyon ve tedavi alınmazsa ölüme yol açabilmektedir. Bu durumda hızlıca en yakın sağlık kuruluşuna ulaşılmasını öneriyoruz. İlgili kuruma ulaşana kadar oral rehidratasyon sıvısı (ORS) hazırlanarak kişilerin dehidrasyon durumunun geç kalınmadan minimuma indirilmesi gerekmektedir. ORS hazırlanması için bir litre kaynatılmış suya, bir çorba kaşığı toz şeker, bir çay kaşığı tuz, bir çay kaşığı karbonat eklenerek karıştırılması yeterli olacaktır. Bununla beraber rotavirus başta bebekler ve çocuklar olmak üzere uzun süren ishal ve kusmalara neden olabilmekte bu anlamda çocukların da hijyen konusunda bilinçli olması gerekmektedir.

Sinekler artarsa…

Aydın, ayrıca bölgede sineklerin artması durumunda da
uyarılarını şu sözlerle sonlandırdı:

Afet sonrası daha da ilerleyen dönemde, bölgede sineklerin artışına bağlı olarak artropod kaynaklı sıtma, riketsiya, tifüs gibi enfeksiyonlar artmaktadır. Bu nedenle vektörlerle savaşı göz ardı etmememiz gerekmektedir. Ayrıca ilerleyen dönemlerde afet bölgesinde yaşayan kişilerin şarbon ve uyuz gibi cilt enfeksiyonlarına karşı da riskleri bulunmaktadır. Çadır kentler gibi toplu yaşam alanları ilgili etkenlerin yayılımına neden olmaktadır. Tüm bunların yanında yaşam koşullarına bağlı olarak hayvan kaynaklı leptospiroz ve kuduz gibi enfeksiyonlar da göz ardı edilmemelidir. Afet sonrası geç dönemde Hepatit A, E ve çocuk felci vakalarının sayısının arttığı bildirilmiştir. Sonuç olarak afet sonrası enfeksiyon yönetimi uzun bir süreçtir ve bütün elemanları ile dikkate alınmalıdır. Her bir enfeksiyon için ilgili enfeksiyon kontrol önlemleri alınmalıdır.