Bozda, Diyarbakr’dan baland CNN Trk canl yaynnda, Kahramanmara merkezli depremlere ilikin aklamalarda bulundu, sorular yantlad.

Depremin ardndan Trkiye’nin ayaa kalktn ifade eden Bozda, bakanlarn blgelere gittiini, kendisinin de Diyarbakr’da bulunduunu belirtti.

Kahramanmara merkezli depremlerin ardndan Cumhuriyet savclarnn duruma el koyarak resen soruturmalar balattn vurgulayan Bozda, yklan binalarn sorumlularnn tespiti, delillerin toplanmas iin youn mesai harcandn dile getirdi.

Deprem soruturmalarnn aktif ekilde srdnn altn izen Bozda, “Deprem soruturmalar kapsamnda bugne kadar 583 pheli hakknda ilem yapld, 171 kii hakknda tutuklama karar, 197 kii hakknda adli kontrol karar verildi. Yakalama karar 77 kii hakknda karld, gzalt talimat verilen 49 kii, gzaltnda olan 14 kii. Yurt dnda olduu tespit edilen 2 kii, len 11 kii var, ifadeleri alnan 62 kii olduunu gryoruz.” bilgisini paylat.

Bekir Bozda, binalarn mteahhidinden yap sahibi, denetimi yapan, ii ve ustasna kadar sorumlularn ayr ayr tespitinin yapldn kaydetti.

– “Sorumlu olanlar, milletin gz nnde milletin yargsna hesap verecek”

Hakknda ilem yaplanlar arasnda kamu grevlileri, yneticiler ve denetim yapanlarn bulunup bulunmadnn sorulmas zerine Bozda, yle konutu:

“u ana kadar tutuklu 171 kiiden 78’inin mteahhit, 64’nn yap sorumlusu olduunu gryoruz. Yap sahibi 11 kii, binada deiiklik yapan 18 kii var. Hakknda adli kontrol verilenlere baktmzda 70 mteahhit var, yap sorumlusu 78, yap sahibi 21, binada deiiklik yapan 28 kii. Ayrca inaatn ustas, inaat teknikeri, yap ruhsat dzenleyen, yap kullanma izni veren, denetimi yapan ve burada sorumluluu ve imzas bulunan kim varsa bunlarn hepsi soruturmalarn kapsamndadr ve bunlarn sorumluluklar ayr ayr deerlendirilmektedir. Yklan bir binada sorumluluu olan kim varsa grevi ne olursa olsun onlarn hepsi sorumluluklarna gre adalet terazisinde tartlacak ve hakknda yaplmas gereken, hukukumuzun emrettii her trl i ve ilem tereddtsz yaplacaktr. Sonuna kadar da her tr soruturma yryecektir ve adalet tecelli edecektir. Bundan hi kimsenin endiesi olmamaldr. Sorumlu olanlar, milletin gz nnde, milletin yargsna hesap verecektir.”

– “Herkes sorumluluu kadar btn bu yaplanlardan mesul tutulacaktr”

Bozda, kolonlarn kesilip kesilmediinin, imara aykr deiiklik yaplp yaplmadnn, denetimleri kimin yaptnn, izinleri kimin verdiinin savclklar tarafndan incelendiini ve aratrldn anlatt.

Kamu grevlileri hakknda da soruturma olup olmayacana ynelik soruyu Bozda, yle yantlad:

“Kimin ne kadar sorumluluu varsa herkes sorumluluu kadar btn bu yaplanlardan mesul tutulacaktr. Hukuk bunu emrediyor. Herkesin kusuru tespit edilecek, buna gre bir deerlendirme yaplacak. Ruhsat veriyorsanz bu mevzuata uygun mu, yap kullanma izni veriyorsanz bu yap kullanma izni teknik dzenlemelere ve mevzuata uygun mu, denetimler doru mu yaplm, ustaysa demirleri doru mu balam, betondaki kum ve imento oran teknik nizamnameye uygun mu btn bunlar, aklmza gelebilecek ne kadar soru varsa buradan kaynakl olabilir, buradaki eksiklik bu sonular dourabilir, denetim eksikliinden kaynaklanmtr, u artlar gereklemedii halde buna ruhsat verilmitir ya da baka baka eyler yaplmtr… Diyarbakr zelinde syleyeceim, burada 411 insanmz hayatn kaybetti. Bu 411 insanmzn hayatn kaybettii binalarn hepsinin altnda iletmeler, dkkanlar var. Bu dkkanlarn bir ksmnda kolon kesme ve baka iddialar var. Btn bunlarla ilgili de soruturmalar yaplyor ve bunlarla ilgili de adli ilemler sryor. Kolon kesildiyse, binann kolonlar ve kirileri bu nedenle yk tamadysa elbette bunu kesenlerle, buna izin verenlerle, gz yumanlarla, denetim yetkisini kullanmayanlarla ilgili yasal ilem yaplacaktr. Bunda hibir phe yok.”

Bozda, kullanclarn yapt imara aykr deiikliklere de bakldn, srelerin titizlikle, delillendirilerek devam ettiini belirtti.

– “Anayasal dzeyde bir deiiklikte fayda vardr”

“mar aff artk Trkiye’de literatrden kalkmal, siz buna katlyor musunuz?” sorusuna Bakan Bozda, “Anayasal dzeyde baz konularda af karlamayacana dair hkmler var, o zaman anayasal dzeyde bir dzenleme yapld takdirde bu kalc olabilir. Belki ‘imar aff karlamaz dzenlemesini’ veya ‘imarla ilgili sularda ceza alann aff cihetine gidilemez’, bunu anayasal dzeyde tartmak, deerlendirmek, Meclisin de bu anlamda Anayasa’y deitirmedike adm atamayaca bir dzenlemeyi tartmakta elbette fayda vardr. Bu konuda anayasal dzeyde bir deiiklikte ben kendi adma sylyorum, byle bir deiiklikte Trkiye asndan fayda vardr, yarar vardr. Yaadmz bu tecrbelerde bu konularn artk Trkiye’nin gndemine gelmemesi gerektiini gsteriyor. Bunu gndeme sokmayacak ey de anayasal engeldir.” yantn verdi.

Hayatn kaybedenlerin kimlik tespiti konusunda DNA testleri yapldn bildiren Bozda, yaamn yitirenlerin yaknlarnn rnek vermesinin nemli olduunu vurgulad.

Deprem soruturmalar kapsamnda delillerin toplanmas iin byk titizlikle alldn dile getiren Bozda, delillerin karartlmasnn sz konusu olmadn, deliller toplanmadan enkazn kaldrlmadn anlatt. Bekir Bozda, bilirkii incelemesi yaplmadan kaldrlan enkazn bulunmadn kaydetti.

Bozda, “u ana kadar enkazdan bilirkii incelemesi iin numune alma almas Diyarbakr, Adana, anlurfa, Gaziantep ve Kilis’te tamamland, ilimizde devam ediyor. Orada da nemli mesafe alnd. u ana kadar 6 bin 167 binada bilirkii incelemesinin tamamlandn ifade etmek isterim. Yakn zamanda da kalan ilimizdeki bilirkii incelemeleri de tamamlanm olacaktr.” diye konutu.

Deprem iddianameleri iin koordinatr basavcla ihtiya bulunup bulunmadnn sorulmas zerine Bozda, buna ihtiya bulunmadn syledi.

Bakan Bozda, deprem blgelerine ok sayda savc grevlendirildiini anmsatarak, savc ihtiyac olan yerlere ilave grevlendirmeler yaplabileceini szlerine ekledi.

“Depremlerde hasar gren binalarn yapmnda yer alan kiilere meslekten men cezasna ynelik dzenleme yaplr m?” eklindeki soru zerine Bozda, ceza ve imar mevzuatnn gzden geirilmesinde byk fayda olduunu belirtti.

Bozda, mteahhitlere kamu ihalelerine girmelerine ynelik men cezas verilebildiini, mhendis ve mimarlarla da ilgili benzer yaptrmlarn uygulanabildiini ifade ederek, “Bunlarla ilgili daha etkin, daha caydrc neler yaplabilir, elbette Adalet Bakanl olarak bu konu zerinde altmz ifade etmek isterim.” diye konutu.

Depremlerde yklan binalarla ilgili “zaman am” konusunun ok tartldn, Yargtay 12. Ceza Dairesinin konuyla ilgili yerleik itihatlarnn bulunduunu anlatan Bozda, unlar kaydetti:

“Zaman am, fiilin olduu neticenin meydana geldii andan itibaren ilemeye balyor. Dolaysyla binalarn eski tarihli olmas, onlarn zaman amndan istifade edecei anlamna gelmez nk zaman am, deprem tarihi olan 6 ubat’tan itibaren burada ilemeye baladna dair Yargtaymzn yerleik itihatlarnn olduunu ifade etmek isterim.”

– “Herkesin hak ettii cezay almas gerekiyor”

Bozda, ceza alan kiilerin ayn meslei yapmaya devam edebilmelerine ynelik soru zerine, herkesin hak ettii ceza neyse onu alacan ve almas gerektiini syledi.

Bu cezalarn ve caydrclk konusunun yeniden ele alnacan bildiren Bozda, “nk taksirle baktmz zaman cezalarda gerekten caydrclk konusunda yeteri kadar caydrclk vasf tamadn bu olaylar da bize bir kez daha gsterdi. imdi o maddeleri yeniden ele almak ve bu cezalar yeniden dzenlemek konusunda bizim bir hazrlmz var.” ifadelerini kulland.

Depremde yklan Adyaman’daki sias Oteli soruturmasnda gizlilik karar verilip verilmediine ilikin soru zerine Bozda, “Soruturduk, orada bir gizlilik karar yok diye biliyorum. Kamuoyuna yle yansd ama gizlilik karar olmadna dair bana bilgi verdiler.” dedi.

– Kentsel dnm engelleyen baz yarg kararlar

Bozda, baz yarg kararlarnn kentsel dnm engellediine ve bunun nlenmesine ynelik soru zerine, kentsel dnmn Trkiye’nin nemli konularndan biri olduunu ve bugne kadar bu konunun ok tartldn syledi.

Trkiye’de bugne kadar kentsel dnmle ilgili binlerce dava aldn dile getiren Bozda, yle devam etti:

“Sadece 2015 ile 2023 arasnda alan dava saysna baktmzda bu rakam bile olduka yksek bir rakam. 2015 ile 2023 aras 7 bin 97 kentsel dnm davas var. stanbul, Ankara, Kocaeli’yi de bunlara ilave ettim. 5 bin 713′ deprem blgesiyle beraber Ankara, stanbul dahil davalar. rnein 5 bin 120 dava sadece stanbul’da alm. Ankara’da 250 dava, Kocaeli’de 25 dava, Malatya’da 14, Adana’da 245, hasl Trkiye’nin drt bir yannda kentsel dnm nedeniyle alm davalar var. Bu davalar, kentsel dnm yavalatt. 2012’de kan yasa nedeniyle atlmas gereken admlar maalesef atlamad, bu nedenle gecikti. Bu davalar karttrdm ben. Baktm zaman belediyelerin, STK’larn, kiilerin at davalar var ama kentsel dnm davalar maalesef milletimiz ve devletimizin byk bedeller demesine neden oldu.”

Bozda, kentsel dnmle ilgili davalar konusunda herkesin bir kez daha dnmesinde fayda olduunu vurgulad.

“Biz de bu davalarla ilgili neler yaplabilir, onun zerinde de bir alma yapyoruz.” diyen Bozda, unlar syledi:

“Anayasa’ya aykr olmamak kaydyla ‘Acaba hukuk iinde, Anayasa’ya uygun biimde neler yapabiliriz’, bunun zerinde durmakta fayda var. Kentsel dnm, ‘rantsal dnm’ diye takdim edip siyasi rekabetin konusu haline getirmek byk bir vebaldir, byk bir hakszlktr, hem milletimize hem devletimize hakszlktr. Kentsel dnm, milletimizin de devletimizin de hayrna, yararna byk bir projedir.”

– “Kim nerede, nasl oy kullanacak seim kanunlarmzda yazyor”

Deprem blgesindeki ve il dna tahliye edilen depremzedelerin seimde nasl oy kullanacana ilikin soru zerine Bozda, bugne kadar seimle ilgili deerlendirme yapmadklarn ve deprem sonras almalarn devam ettiini syledi.

Bozda, seimle ilgili srecin yasalarda herhangi bir yoruma ak olmayacak ekilde ak ak yazdn vurgulayarak, u ifadeleri kulland:

“Seim yapld zaman kim nerede, nasl oy kullanacak bizim seim kanunlarmzda yazyor. Bunu konuanlarn hepsi bunlar biliyorlar. Onun iin buralarda ayr bir deerlendirme yapmaya hi gerek yok. Her ey ak ve net ortadadr. in dorusu bylesi bir zamanda daha fazla bir deerlendirme yapmay doru grmyorum.

Herkes meskun olduu yerde oyunu kullanacak. Dier meskun olduu yer neredeyse orada oyunu kullanyor. Seim listeleri yaynlandnda, askya ktnda, o askda insanlarn itiraz varsa itiraz edecek, adres deiikliklerini ileyecek ve ona gre oy kullanacaklar yani bunlar iin yeni bir dzenlemeye o yzden ihtiya yok.”

Bakan Bozda, “Sandklar deprem blgesinde konteyner ve adrlarda m kurulacak?” eklindeki soruya “Ona YSK karar verecektir. YSK kurmak isterse ona bakacaktr.” yantn verdi.